Chậm giao đất dịch vụ tại Hà Nội

Khi có đất dịch vụ người dân có thể sản xuất, kinh doanh xây dựng nhà ở nhằm ổn định sinh kế. Ý nghĩa xã hội của đất dịch vụ nhân văn là vậy, nhưng do nhiều nguyên nhân mà tình trạng giao đất dịch vụ ở thành phố Hà Nội lại diễn ra rất chậm, kéo dài nhiều năm khiến nhiều người dân gặp không ít khó khăn, phát sinh hệ lụy.

Để thấy rõ hơn về thực trạng cũng như giải pháp về việc giao đất dịch vụ ở Hà Nội, TTXVN xin giới thiệu loạt bài “Chậm giao đất dịch vụ tại Hà Nội”.

Bài 1 – Hệ lụy tiềm ẩn
Công tác giao đất dịch vụ được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Hà Nội ngay sau thời điểm Thủ đô mở rộng địa giới hành chính (1/8/2008), liên quan đến quyền lợi của hơn 66.000 hộ dân bị thu hồi đất nông nghiệp tại 590 dự án.

Tuy nhiên, sau gần 9 năm triển khai thực hiện với rất nhiều lần “chốt” thời hạn hoàn thành, tiến độ cấp đất dịch vụ để “trả nợ” nhân dân vẫn còn rất chậm, mới đạt gần 49% trên tổng nhu cầu cần giao, dẫn đến nhiều bức xúc, khiếu kiện, tiềm ẩn nhiều hệ lụy làm mất an ninh trật tự của một số địa phương.

Mỏi mòn chờ đất dịch vụ

Ghi nhận thực tế tại xã Tiền Phong, huyện Mê Linh cho thấy, người dân nơi đây đang rất bức xúc đối với các cấp chính quyền và doanh nghiệp do chậm được nhận đất dịch vụ. Đã có nhiều đơn thư kiến nghị gửi các cấp có thẩm quyền từ địa phương lên thành phố, Trung ương.

Và sau rất nhiều năm mong đợi, những khó khăn, vướng mắc tại địa phương này vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

Tình trạng giao đất dịch vụ tại Hà Nội diễn ra vẫn rất chậm.

Là hộ gia đình dành gần như toàn bộ diện tích đất nông nghiệp cho dự án công nghiệp vào tỉnh Vĩnh Phúc từ năm 2004, bà Đào Thị Duyên ở xã Tiền Phong được đề bù khoảng hơn trăm triệu thời điểm đó. Có tiền bà chia cho các con, kinh doanh buôn bán, xây dựng nhà cửa.

Nhưng do không còn đất nông nghiệp để sản xuất, nên càng về già cuộc sống của gia đình bà càng khó khăn. Hiện bà đã hơn 70 tuổi vẫn phải nuôi hơn chục con lợn để lấy tiền sinh sống.

Nói trong tiếng thở dài bà Duyên chia sẻ: Nghiêm chỉnh chấp hành quy định của Nhà nước nhưng hơn chục năm nay tôi vẫn chưa nhận được đất dịch vụ để có thể bán hoặc chia cho con cái. Trường hợp tôi không còn nữa, nếu được chia đất dịch vụ, các con tôi cũng khó xử.

Cho biết thêm về tình hình các hộ dân sau khi mất đất cho dự án công nghiệp nhưng chưa nhận được đất dịch vụ, Bà Duyên nói, nhiều gia đình trong thôn, sau khi có tiền đền bù, con cái ăn tiêu nghiện hút, giờ kinh tế kiệt quệ vì không có nguồn thu nên sinh ra nhiều chuyện đau lòng.

Đại diện cho gần 900 hộ dân trên địa bàn xã có đất bị thu hồi để xây dựng Dự án Làng Hoa – Tiền Phong, bà Đào Thị Duyên nhiều lần đề nghị chính quyền xã trong khi chưa có quỹ đất giao cho dân phải tiến hành trước việc kê khai chi tiết diện tích đất quỹ 1 và tính cụ thể diện tích đất dịch vụ được hưởng đến từng hộ. “Có như thế, tôi có chết mới yên tâm”, bà Duyên ngậm ngùi nói.

Cùng chung tâm trạng với bà Duyên, ông Phan Văn Đủ không giấu nổi cảm xúc nóng giận: Tại sao hơn 1 năm nay thành phố chưa chấp thuận đề xuất của chủ đầu tư Dự án Làng hoa dùng 2 khu đất thương phẩm với tổng diện tích 10.329m2 để trả đất dịch vụ cho dân.

“Nếu chưa giao đất dịch vụ, người dân sẽ không cho doanh nghiệp thi công và thực tế này đã xảy ra khi doanh nghiệp tổ chức thi công”, ông Đủ thẳng thắn nói.

Theo Chủ tịch UBND xã Tiền Phong Trần Văn Trung, hiện tổng nhu cầu đất dịch vụ trên địa bàn xã là 8,4ha, trong đó, dự kiến quỹ đất thương phẩm của các dự án đô thị là 5,31ha và quy hoạch mới khoảng 8ha để làm quỹ đất dịch vụ cho nhân dân.

Hay cũng trên địa bàn huyện Mê Linh, thị trấn Chi Đông có 1.196 hộ dân có đất bị thu hồi nhưng đến nay cũng chưa có quỹ đất để trả cho dân. Huyện đã đề nghị thành phố thu hồi diện tích 6,8ha quỹ đất thương phẩm của dự án Vinaconex 9 để bàn giao cho địa phương xây dựng hạ tầng để trả đất dịch vụ cho dân nhưng hơn 1 năm nay, dự án này vẫn đang chờ điều chỉnh nên chưa thể hoàn thành giải phóng mặt bằng…

Bất cập về chính sách

Là một trong những địa phương có nhu cầu lớn về đất dịch vụ (khoảng 69ha tại thời điểm còn thuộc tỉnh Vĩnh Phúc), ngay sau khi sáp nhập về Thủ đô, để giảm áp lực về trả đất dịch vụ cho người dân, UBND huyện Mê Linh đã chủ động làm việc với các chủ đầu tư dự án để thực hiện trả đất dịch vụ bằng tiền, không trả bằng đất theo Nghị định 69/CP của Chính phủ và Quyết định 108/QĐ- UBND của Hà Nội.

Kết quả đã có 18 dự án được điều chỉnh giá bồi thường, chi trả đất dịch vụ bằng tiền, tương ứng khoảng 10,6ha đất dịch vụ liên quan đến trên 4.400 hộ dân. Đối với 19 dự án khác được tỉnh Vĩnh Phúc phê duyệt phương án bồi thường trước ngày 1/8/2008 (với khoảng 37 ha đất dịch vụ), nhưng các dự án này chưa chi trả tiền đền bù, huyện đã yêu cầu khi tiếp tục giải phóng mặt bằng phải điều chỉnh, bổ sung phương án bồi thường theo chính sách hiện hành để “triệt tiêu” quỹ đất dịch vụ.

Mặc dù vậy, tính đến ngày 30/6/2016, trên địa bàn huyện Mê Linh vẫn cần 26,8ha đất dịch vụ để giao cho 8.038 hộ gia đình, chủ yếu tập trung ở địa bàn 6 xã và thị trấn có các dự án đã thực hiện xong giải phóng mặt bằng. Trong đó, trước thời điểm có Quyết định số 2502/2004/QĐ-UB của tỉnh Vĩnh Phúc (từ 15/10/1993 đến ngày 21/7/2004) có 6.186 hộ dân có nhu cầu giao đất dịch vụ, với tổng diện tích 20ha.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Mê Linh Trần Thanh Hoài, tại thời điểm trên, UBND thành phố Hà Nội chỉ chấp thuận giải quyết giao đất dịch vụ cho 1.649 hộ dân với diện tích 11,5ha ở thị trấn Quang Minh, xã Chi Đông; phần lớn là các hộ có đất nông nghiệp bị thu hồi để thực hiện dự án trước thời điểm Quyết định 2502/2004/QĐ-UB có hiệu lực thi hành.

Còn từ thời điểm Quyết định số 2502/2004/QĐ-UB của tỉnh Vĩnh Phúc đến thời điểm Nghị định số 17/2006/NĐ-CP của Chính Phủ có 1.600 hộ dân có nhu cầu đất dịch vụ, với diện tích 5,8ha. Theo đó, thành phố đã chấp thuận giao đất dịch vụ cho 255 hộ, với 1,1ha tại thôn Nội Đồng, xã Đại Thịnh.

Thời điểm sau khi có Nghị định số 17/2006/NĐ - CP đến Nghị định số 69/2009/NĐ - CP có 252 hộ dân, với diện tích 1,0ha tại xã Tiền Phong và xã Thanh Lâm.

Như vậy, tính đến tháng 4/2017, tổng số hộ còn lại phải giao đất dịch vụ trên địa bàn huyện là 6.134 hộ, với tổng diện tích 14,2ha chưa được thành phố đồng ý chủ trương.

Ông Hoài cho biết, cái khó đối với huyện Mê Linh hiện nay là thành phố chỉ đề xuất Bộ Tài nguyên và Môi trường (tại Văn bản số 859/UBND – ĐT ngày 2/3/2017) chấp thuận chủ trương giao đất dịch vụ cho 1.600 hộ với diện tích 5,8ha, còn thiếu 4.534 hộ dân, với diện tích 8,4ha trước thời điểm Quyết định số 2502/2004/QĐ-UBND và sau thời điểm Nghị định số 17/2006/NĐ - CP.

“Đây là một trong những tiềm ẩn phát sinh khiếu kiện ở huyện và thành phố, do các hộ dân đã bị thu đất nông nghiệp đã bàn giao đất cho Nhà nước để thực hiện các dự án từ trước khi sáp nhập về Hà Nội nhưng chưa được giao đất dịch vụ theo chính sách của Vĩnh Phúc”, ông Thanh nói.

Trong khi đó, theo Văn bản 470/CV-TNMT ngày 31/8/2004 của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Phúc thì thời điểm thu hồi đất được tính giao đất dịch vụ là từ ngày 15/10/1993 đến ngày 22/7/2004.

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm đảm bảo công bằng, tránh khiếu kiện đông người, gây phức tạp tình hình an ninh chính trị tại địa phương, huyện Mê Linh đề xuất UBND thành phố chấp thuận về chính sách giao đất dịch vụ đối với các hộ dân đáp ứng đủ điều kiện giai đoạn trước Nghị định số 17/2006/NĐ-CP, đồng thời cho phép được gộp chính sách đất dịch vụ của Vĩnh Phúc và Chính phủ. Cụ thể, áp dụng từ thời điểm năm 1993 đến ngày 1/10/2009 (ngày Nghị định 69/2009/NĐ-CP có hiệu lực), đối với các hộ có đất bị thu hồi trên 30% tổng diện tích được giao theo Nghị định 64/NĐ-CP đối với các dự án phát triển kinh tế trên địa bàn.

Về quỹ đất để giao đất dịch vụ, huyện đề nghị thành phố thu hồi và giao các khu đất thương phẩm tại 15 dự án cho huyện giải phóng mặt bằng dứt điểm, xây dựng hạ tầng tối thiểu và quy hoạch bổ sung đất tại xã Tiền Phong và các xã liên quan để giao đất dịch vụ cho nhân dân./.

Bài 2 – Khó vì đâu

Qua khảo sát tại một số địa phương, việc thiếu nguồn lực để đầu tư hạ tầng cũng đã là một lực cản khiến cho việc giao đất dịch vụ ở Hà Nội diễn ra chậm chạp.

Vướng mắc cơ chế chính sách và sự thiếu nguồn lực đầu tư hạ tầng đã tạo ra lực cản khiến việc giao đất dịch vụ ở Hà Nội còn chậm. Ảnh minh họa: Trọng Đạt/TTXVN

Khó khăn trong giải quyết vấn đề đất dịch vụ ở Hà Nội không chỉ xuất phát từ vướng mắc của cơ chế chính sách mà ngay cả phía người dân cũng chưa có sự hợp tác thực hiện các nghĩa vụ của mình trong giao nhận đất dịch vụ. Những nguyên nhân trên dẫn đến bế tắc chồng chất, khiến tiến độ bàn giao đất dịch vụ ở Hà Nội càng chậm, ngay cả khi hạ tầng kỹ thuật các khu đất đã được xây dựng đầy đủ.

Lòng vòng xác định nguồn gốc đất

Những năm trước đây khi cơn sốt giá đất đang ở cao độ, nhiều người đã chuyển nhượng đất dịch vụ khi chỉ mới có quyết định thu hồi đất (giao dịch bằng tờ giấy viết tay giữa 2 bên), nên khi địa phương thông báo yêu cầu các hộ dân đến làm hồ sơ thì một số chủ hộ không đến, nhưng cũng không báo cho người mua; hoặc người mua cũng không biết người bán ở đâu để hoàn thiện các thủ tục pháp lý liên quan, vì theo quy định người đứng tên để được nhận đất dịch vụ vẫn là người dân bị thu hồi đất.

Như trường hợp của anh Nguyễn Văn Thịnh ở quận Long Biên, đã mua lại suất đất dịch vụ 50m2 tại huyện Đan Phượng với giá gần cả tỷ bạc từ năm 2010 bằng giấy viết tay, hiện nay huyện đã thông báo cho các gia đình nộp tiền xây dựng hạ tầng nhưng do không phải chính chủ nên xã từ chối giải quyết, trong khi chủ cũ lại tiếp tục bán suất dịch vụ ấy cho một người khác nữa. "Giờ tôi chưa biết phải làm thế nào để bảo vệ quyền lợi của mình", anh Thịnh bức xúc nói.

Có một thực tế khác đó là có nhiều trường hợp, diện tích đất dịch vụ chỉ được hơn mét vuông, phải ghép với những hộ khác để nhận một ô đất dịch vụ nhưng do không có sự đồng thuận nên cũng khiến chính quyền gặp khó khi bàn giao. Ngoài ra, cũng có không ít trường hợp, dù chính quyền đã thông báo bằng loa truyền thanh, trên phương tiện truyền thông nhưng chưa đến làm hồ sơ xét duyệt đất dịch vụ.

Nhiều khu vực tại Hà Đông còn gặp tình trạng vướng mắc về vấn đề giải quyết đất dịch vụ. Ảnh: Huy Hùng–TTXVN

Thực trạng này đang diễn ra ở nhiều nơi tại quận Hà Đông. Tại phường Dương Nội, có tới 1.396 trường hợp chưa nộp tiền, tương ứng với 861 lô đất; 510 trường hợp chưa hợp tác kê khai hồ sơ, ghép lô; 48 trường hợp chưa bốc thăm.

Phường Yên Nghĩa có 664 trường hợp chưa nộp tiền hạ tầng, gần 250 trường hợp chống đối không kê khai và hoàn thiện hồ sơ ghép lô; còn phường Đồng Mai 2.710 trường hợp không nộp tiền, 681 trường hợp chưa ghép lô do không hợp tác làm hồ sơ. Qua đây cho thấy, vấn đề giao đất dịch vụ không chỉ vướng ở cơ chế chính sách mà ngay cả nhận thức của người dân cũng chưa đầy đủ về đất dịch vụ.

Lãng phí nguồn lực

Hà Đông là quận có số hộ dân được nhận đất dịch vụ lớn nhất thành phố với hơn 27.139 trường hợp, tương ứng 19.865 thửa đất (chiếm hơn 30% tổng nhu cầu của cả thành phố).

Chủ tịch UBND quận Hà Đông Vũ Ngọc Phụng thông tin, đến nay, quận đã cơ bản thực hiện xong việc giải phóng mặt bằng, thi công hạ tầng kỹ thuật các khu đất dịch vụ với khoảng 218,67ha (đạt 94,4%), còn lại 18,906ha đang tiếp tục giải phóng mặt bằng.

Theo đó, quận đã xét duyệt được 25.514 trường hợp, tương ứng 17.888 thửa đất (đạt 94% nhu cầu). Tuy nhiên, tính đến giữa tháng 4/2017, quận mới hoàn thành giao đất dịch vụ cho 16.956 trường hợp với diện tích 64,19ha (đạt 62%). Hiện vẫn còn tồn 2.942 trường hợp chưa bốc thăm, 5.462 trường hợp chưa nộp tiền xây dựng hạ tầng, khoảng 2.000 trường hợp chưa làm hồ sơ xét duyệt tiêu chuẩn, 1.467 trường hợp chưa ghép lô.

Để khuyến khích cũng như tạo điều kiện cho người dân sớm nhận đất dịch vụ để ổn định sinh kế, quận đã dành một nguồn lực tương đối lớn để hoàn thiện đồng bộ hệ thống hạ tầng ở các khu đất dịch vụ, đảm bảo tương đương đô thị loại 1, bao gồm: đường giao thông, điện, nước, chiếu sáng, trường mần non, nhà văn hóa…

Tính bình quân mỗi m2 đất dịch vụ quận đã đầu tư khoảng 5 triệu đồng để xây dựng hạ tầng, nhưng quận chỉ thu của người dân 1 phần kinh phí với khoảng 2 triệu đồng/1m2. Với hàng trăm tỷ đồng xây dựng hạ tầng cho các khu đất dịch vụ, khiến ngân sách kiệt quệ nhưng lại không phát huy giá trị sử dụng, dẫn đến nguồn lực đầu tư ở Hà Đông bị lãng phí.

"Nếu người dân đến nộp tiền hạ tầng và nhận đất dịch vụ ngay sau khi đầu tư, sẽ giúp địa phương có nguồn kinh phí để tái đầu tư cho các lĩnh vực xã hội khác, đặc biệt là hệ thống trường học do dân cư tăng mạnh, đằng này tiền cứ chôn trong đất", ông Vũ Ngọc Phụng cho biết.

Ghi nhận thực tế tại các khu đất dịch vụ của phường Dương Nội, Yên Nghĩa…mới chỉ có lác đác một vài hộ xây dựng và dọn đến định cư. Còn lại vẫn chỉ là những bãi đất trống đầy cỏ mọc để chăn thả châu bò của những thợ ba toa. Trong khi đó, giá đất ở Hà Đông đang nóng lên từng ngày với thông tin dự án trung tâm thương mại lớn của Nhật Bản đầu tư vào địa bàn.

Tại dự án đất dịch vụ xã Di Trạch, Vân Canh, La Phù, An Khánh, Lại Yên (huyện Hoài Đức) cũng là bãi đất trống, chưa bàn giao được cho người dân cho dù hạ tầng đã được đầu tư.

Trái ngược với Hà Đông, người dân Hoài Đức bị mất đất sau khi nhận tiền đền bù giải phóng mặt bằng đã đóng tiền để xây dựng hạ tầng, với hi vọng là nhanh chóng có chỗ kinh doanh buôn bán sau ruộng đất bị thu hồi. Nhưng đằng đẵng gần chục năm nay, đất dịch vụ chưa được giao, tiền nộp xây dựng hạ tầng nhiều gia đình phải đi vay mượn, đời sống khó khăn.

Cụ thể, tại dự án đất dịch vụ xã An Khánh đã xây dựng xong hạ tầng kỹ thuật, đã tổ chức xét duyệt các hộ đủ điều kiện giao đất dịch vụ đạt khoảng 80 - 90%, nhưng huyện vẫn chưa tổ chức giao đất dịch vụ với lý do chờ hoàn thành 100% công tác xét duyệt.

Đối với dự án đất dịch vụ xã Di Trạch (19,9 ha), việc giải phóng mặt bằng, xây dựng hạ tầng kỹ thuật đạt khoảng 90%, chỉ còn 05 hộ dân không đồng ý với chính sách đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng nên chưa tổ chức giao đất dịch vụ cho các hộ.

Dự án Cụm công nghiệp An Ninh và dự án Cụm công nghiệp An Khánh (1.019 hộ) có quyết định thu hồi đất trước thời điểm Chính phủ ban hành Nghị định số 17/2006/NĐ - CP, huyện đề nghị cho các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất được hưởng chính sách giao đất dịch vụ.

Vướng mắc nữa trên địa bàn huyện Hoài Đức là có 1.308 hộ đã tách hộ khẩu, nhưng chưa thực hiện thủ tục chia tách phần diện tích đất nông nghiệp được giao , nên huyện cũng đang kiến nghị được hưởng theo đúng tỷ lệ % đất dịch vụ quy định.

Ông Nguyễn Quang Đức, Chủ tịch UBND huyện Hoài Đức thừa nhận, chậm bàn giao đất dịch vụ dẫn tới hạn chế phát huy hiệu quả, sinh lời từ đất. Chính quyền huyện đã tìm nhiều cách tháo gỡ, bàn giao đất dịch cho người dân, tuy nhiên kết quả cũng chưa được như mong muốn.

Nguyên nhân là do vướng cơ chế chính sách, cũng như sau khi sáp nhập Hà Nội và Hà Tây, cấp chính quyền phải cập nhật, bổ sung quy hoạch sử dụng đất nên dẫn đến ảnh hưởng đến tiến độ bàn giao đất dịch vụ của huyện.

Trong thời gian tới, UBND huyện sẽ chỉ đạo các xã, phòng chức năng phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền để đẩy nhanh tiến độ bàn giao đất dịch vụ, nhằm hạn chế sự lãng phí nguồn lực đầu tư cho xây dựng hạ tầng tại các khu đất dịch vụ của địa phương.

Qua khảo sát tại một số địa phương, ngoài việc khó khăn nội tại từ cơ chế chính sách, sự chưa đồng thuận của người dân hay việc phải tạm dừng, điều chỉnh lại quy hoạch theo Quy hoạch chung của thành phố Hà Nội thì việc thiếu nguồn lực để đầu tư hạ tầng cũng đã là một lực cản khiến cho việc giao đất dịch vụ ở Hà Nội diễn ra chậm chạp.

Một chuyên gia về lĩnh vực đất đai cho hay, nếu cứ kéo dài thời gian giao đất dịch vụ sẽ kéo theo nhiều hệ lụy cho xã hội. Vì vậy, việc đẩy nhanh tiến độ bàn giao đất dịch vụ là một đòi hỏi từ thực tế mà thành phố Hà Nội phải quyết liệt tháo gỡ, không để "lỗi hẹn" người dân thêm lần nữa./.

(còn tiếp)

(Theo bnews.vn)

Batdongsan24h.com.vn